دپارتمان تحقیقات فیتوشیمی و آنالیز دستگاهی
منو
علیرضا حاتمی
دکترای شیمی آلی
دپارتمان تحقیقات فیتوشیمی و آنالیز دستگاهی
معرفی
فیتوشیمی یا گیاهشیمی، ترکیبی از دانش پایه شیمی و گیاهشناسی است که به بررسی ترکیبات موجود در گیاهان و چگونگی استخراج آنان میپردازد. مواد فیتوشیمیایی ترکیبهای فعال زیستی هستند که در گیاهان یافت میشوند. این ترکیبها میتواند شامل ویتامینها، چربیها، استرولها، کربوهیدراتها و فیبرها، آلکالوئیدها، ترکیبات فنولیک و تاننها، ترکیبات گلیکوزیدی و … بعلاوه مواد معدنی باشند. بسیاری از مواد فیتوشیمیایی دارای خواص محافظتی در برابر عوامل بیماری هستند و گیاهان آنها را برای حفاظت از خود تولید میکنند. این مواد برای انسان حیاتی نیستند اما تحقیقات نشان دادهاست که این مواد، برای حفاظت انسانها در برابر بیماریها نیز مفیدند. بیش از هزار نوع از مواد فیتوشیمیایی، تاکنون شناخته شدهاست. از شناختهشدهترین این مواد، میتوان لیکوپن در گوجهفرنگی، ایزوفلاوونها در سویا، ترکیبات فنولیک در چای سبز، ترکیبات معطر و ترپنوئیدی در روغنهای فرار (اسانسها) و غیره را نام برد.
در شاخه فیتوشیمی به بررسی خواص شیمیایی و دارویی گیاهان مختلف پرداخته می شود. در واقع فیتوشیمی شاخهای از علم شیمی است که به مطالعه ترکیبات شیمیایی گیاهان مانند متابولیتهای ثانویه گیاهی میپردازد. به بیانی دیگر میتوان گفت که این علم با شیمی گیاهان دارویی طی سالیان بسیار زیاد ارتباط داشتهاست.
از روشهای معمول در این شاخه از علم میتوان به استخراج و جداسازی، تغلیظ، خالص سازی، آنالیز کمّی و کیفی، شناسایی ساختار به کمک روشهای کروماتوگرافی، اسپکتروسکوپی، اسپکتروفتومتری و الکتروفورز که باعث شناخت فرمولهای دقیق ساختاری و مسیرهای بیوسنتزی میشود، اشاره کرد.
گروه فیتوشیمی مرکز تحقیقات گیاهان دارویی باریج با داشتن آزمایشگاه مجهز به وسایل استخراج، تغلیظ و خشک کردن نظیر پرکولاتور، سوکسله، کلونجر، اولتراسونیک، سانتریفیوژ، تبخیرکننده چرخان(روتاری) و اسپری درایر توان انجام فرآیندهای مختلف از جمله استخراج، تغلیظ و خشک کردن عصاره، استخراج اسانس و روغن های ثابت (چربی ها) از گیاهان را دارد.
پرکولاتور
اسپری درایر
روتاری و سوکسله
بخش آنالیز دستگاهی در این گروه مجهز به دستگاههای پیشرفته شامل اسپکتروفتومتر UV-Vis، کروماتوگرافی گازی GC، کروماتوگرافی مایع HPLC و UHPLC با آشکارساز DAD با اتکا به مجموعه نسبتا بزرگ از ترکیبات استاندارد تجزیه ای موجود در این مرکز، توانایی آنالیز و اندازهگیری انواع ترکیبات موثره گیاهان دارویی (مطابق لیست زیر) و مواد جانبی در نمونه های شامل گیاه، عصاره و اسانس، و انواع فرمهای دارویی را دارا می باشد.
دستگاه کروماتوگرافیUHPLC با آشکار ساز DAD
دستگاه کروماتوگرافیHPLC با آشکار ساز MWD
دستگاه کروماتوگرافی گازی GC با آشکار ساز FID
اسپکتروفتومتر UV-Vis
اهداف پژوهشی:
1.استخراج انواع عصاره ها و اسانس های گیاهی به شکل مایع، نیمه جامد و خشک
2.استخراج، جداسازی و شناسایی مواد موثره گیاهان دارویی
3.خالصسازی مواد بیوآکتیو گیاهان دارویی
4.آنالیز و تعیین مقدار مواد موثره در گیاه، عصاره/اسانس و فرآورده دارویی
5.توسعه محصولات گیاهان دارویی برپایه فناوریهای جدید زیستی و فیتو نانوتکنولوژی
6.تدوین استاندارد و دستورالعملهای معتبرسازی شده برای آنالیز گیاهان و داروهای گیاهی
7.ارتباط و همکاری با دانشگاه و صنعت در انجام طرحهای تحقیقاتی در زمینه فیتوشیمی گیاهان دارویی و داروهای گیاهی
خدمات قابل ارایه به مشتریان:
با توجه به امکانات و تجهیزات موجود، و با اتکا به دانش و تجربه اعضا و کارشناسان خود، گروه فیتوشیمی مرکز تحقیقات گیاهان دارویی باریج قادر به ارایه خدمات (مطابق لیست زیر) برای مشتریان محترم خواهد بود.
ردیف |
آزمونهای عمومی |
توضیحات |
1 |
تهیه عصاره مایع و خشک از گیاهان مختلف با حلالهای مختلف |
به روش پرکولاسیون، ماسراسیون گرم و سرد و سوکسله |
2 |
مشخصات فیزیکی شامل: رطوبت، دانسیته، ویسکوزیته، ضریب شکست، چرخش نوری، pH |
مطابق فارماکوپه |
3 |
خاکستر تام، خاکستر نامحلول در اسید |
مطابق فارماکوپه |
4 |
استخراج و تعیین مقدار روغنهای ثابت (چربی) |
|
5 |
آزمونهای روغن شامل: عدد اسیدی، پراکسیدی، یدی، اندیس صابونی شدن |
مطابق فارماکوپه |
6 |
استخراج و تعیین مقدار اسانس در نمونه گیاه و فرآورده |
روش تقطیر با آب |
7 |
تعیین میزان خاصیت آنتی اکسیدانی |
روشهای DPPH و FRAP |
8 |
تست انحلال قرص و کپسول سخت و نرم (Dissolution) |
مطابق فارماکوپه |
9 |
پروفایل آزاد سازی ماده موثره در قرص و کپسول سخت و نرم (Release) |
مطابق فارماکوپه |
آزمونها بر پایه روشهای جذبی UV-Vis |
||
1 |
تعیین مقدار توتال فنولیک |
بر اساس گالیک اسید |
2 |
تعیین مقدار توتال تانن |
بر اساس تانیک اسید، الاجیک اسید، گالیک اسید |
3 |
تعیین مقدار توتال فلاونوئیدها |
بر اساس کوئرستین |
4 |
تعیین مقدار توتال هیدروکسی سینامیک اسید (مشتقات رزمارینیک اسید) |
بر اساس رزمارینیک اسید، کافئیک اسید، چیکوریک اسید |
5 |
تعیین مقدار توتال کاتچینها |
بر اساس EGCG |
6 |
تعیین مقدار توتال سیلیمارینها |
بر اساس سیلیبین |
7 |
تعیین مقدار توتال کربوهیدرات |
بر اساس گلوکز، منوز، فروکتوز |
8 |
تعیین مقدار اینولین |
|
9 |
تعیین مقدار توتال کورکومینها |
بر طبق فارماکوپه گیاهی ایران |
10 |
تعیین مقدار توتال آنتوسیانینها |
بر اساس سیانیدین-3-O-گلوکوزید |
11 |
تعیین توتال آمینواسید |
بر اساسآلانین،آسپارژین، آرژنین،گلوتامین، لوسین،ایزولوسین، والین |
آزمونهای تعیین مقدار ماده موثره به روش HPLC |
مثالی از نمونه ها |
|
1 |
فرولیک اسید |
صمغ آنغوزه و … |
2 |
کلروژنیک اسید |
گزنه، قهوه سبز، بابا آدم و … |
3 |
کافئیک اسید |
|
4 |
گالیک اسید |
|
5 |
کوئرستین |
|
6 |
کمپفرول |
|
7 |
ایزورامنتین |
|
8 |
آپی جنین |
گل بابونه و … |
9 |
آپی جنین-7-گلوکوزید |
گل بابونه |
10 |
لوتئولین |
|
11 |
مورین |
|
12 |
رزمارینیک اسید |
رزماری، بادرنجبویه، مریم گلی … |
13 |
چیکوریک اسید |
اکیناسه (سرخارگل) |
14 |
چلیدونیک اسید |
|
15 |
پاراکوماریک اسید |
|
16 |
الاجیک اسید |
|
17 |
نارینجینین |
|
18 |
میرسیتین |
|
19 |
روتین |
برگ توت و … |
20 |
آگنوزید |
پنج انگشت |
21 |
کاستیسین |
پنج انگشت |
22 |
سینارین |
|
23 |
کافئین |
قهوه، چای سبز |
24 |
اپی گالوکاتچین گالات (EGCG) |
چای سبز |
25 |
دایدزئین |
عصاره سویا |
26 |
جنیستئین |
عصاره سویا |
27 |
سالیسین |
بید و شالک |
28 |
11- کتو-β- باسوليک اسيد |
کندر |
29 |
3- استيل-11- کتو-β-باسوليک اسيد |
کندر |
30 |
اولئوروپئین |
برگ زیتون |
31 |
بروسین |
آذاراقی |
32 |
استریکنین |
آذاراقی |
33 |
دیوزجنین |
سیب زمینی شیرین |
34 |
هدراکوزید C |
برگ عشقه |
35 |
آلفا هدرین |
برگ عشقه |
36 |
اس سین (Aescin یا Escin) |
شاه بلوط هندی |
37 |
6- جینجرول |
زنجبیل |
38 |
سالیسیلیک اسید |
|
39 |
گلیسیریزیک اسید |
شیرین بیان |
40 |
اکتئین |
ریشه بابا آدم |
41 |
آرکتیئین |
ریشه بابا آدم |
42 |
آرکتیژنین |
ریشه بابا آدم |
43 |
THC–9Δ |
شاهدانه |
44 |
کانابیدیول (CBD) |
شاهدانه |
45 |
Rg1 |
جینسینگ |
46 |
Rb1 |
جینسینگ |
47 |
آرتمیسینین |
درمنه خزری |
48 |
ویتانولید A |
ریشه پنیرباد |
49 |
ویتافرین A |
ریشه پنیرباد |
50 |
سیلیبین (مخلوط سیلیبینین A و B) |
عصاره خارمریم |
51 |
L – آلیئین |
سیر، موسیر |
52 |
فورسکولین |
حسن یوسف |
53 |
پارتنولید |
بابونه چشم گاوی |
54 |
استول |
آنجلیکا |
55 |
دلفینیدین-3- β- O – D-گلوکوزید |
|
56 |
تیموکینون |
سیاهدانه |
57 |
جینتیوپیکروزید |
جنتیانا |
58 |
کلسیم هیدروکسی سیترات (HCA) |
گارسینیا کامبوجیا |
59 |
ایکاریین |
اپیمدیوم |
60 |
سیرینجیک اسید |
دارواش و … |
61 |
تیمول |
آویشن و … |
62 |
کارواکرول |
آویشن و … |
63 |
4- هیدروکسی-L- ایزو لوسین |
بذر شنبلیله |
64 |
تریگونلین |
بذر شنبلیله |
65 |
والرینک اسید |
سنبل الطیب |
66 |
L- سیترولین |
عصاره پوست هندوانه |
67 |
استویوزید |
استویا |
68 |
آلوئیین |
آلوئه ورا |
69 |
آسیاتیک اسید |
گیاه آب بشقابی |
70 |
آسیاتیکوزید |
گیاه آب بشقابی |
71 |
مادکاسیک اسید |
گیاه آب بشقابی |
72 |
مادکاسوزید |
گیاه آب بشقابی |
73 |
لینولئیک اسید بنزیل آمید (بنزیل لینولئامید) |
گیاه ماکا |
74 |
کپسایسین/دهیدروکپسایسین |
فلفل قرمز |
75 |
رزاوین |
عصاره رودیولا |
76 |
یوریکومانون |
عصاره تونگاتعلی |
77 |
سافرانال |
زعفران |
78 |
ترانس- آکوتینیک اسید |
|
79 |
آربوتین |
|
80 |
ال- تیانین |
|
81 |
L- DOPA (Levo-dopa) |
|
82 |
گلوکز آمین هیدوکلرید |
|
83 |
ملاتونین |
|
84 |
Q10 |
|
85 |
بیوتین |
|
86 |
L-کارنیتین |
|
87 |
5-هیدروکسی ترپتوفان (5-HTP) |
|
88 |
دی ایندولیل متان (DIM) |
|
89 |
L-والین |
مکمل BCAA |
90 |
L-لوسین |
مکمل BCAA |
91 |
L-ایزولوسین |
مکمل BCAA |
92 |
متیل پارابن |
|
93 |
پروپیل پارابن |
|
94 |
ویتامین K2 |
|
95 |
ویتامین D3 |
|
96 |
فولیک اسید (ویتامین B9) |
|
97 |
پیریدوکسین هیدروکلراید (ویتامین B6) |
|
98 |
تیامین کلراید هیدروکلراید (ویتامین B1) |
|
99 |
متیل کوبالامین (ویتامین B12) |
|
آزمونهای تعیین مقدار ماده موثره به روش GC |
مثالی از نمونه ها |
|
1 |
اوژنول |
اسانس میخک |
2 |
لیمونن |
اسانس لیمو و پرتقال |
3 |
منتول |
اسانس نعنا فلفلی |
4 |
سافرانال |
اسانس زعفران |
5 |
متیل چاویکول (استراگول) |
اسانس ترخون و … |
6 |
لینالیل استات |
اسانس لاواند و … |
7 |
آلیل دی سولفید |
اسانس سیر و موسیر |
8 |
1و8 سینئول |
اسانس اوکالیپتوس، مورد، رزماری، لاواند |
9 |
بتا پینن |
|
10 |
تیمول |
اسانس آویشن و مرزه خوزستانی |
11 |
کارواکرول |
اسانس آویشن و مرزه خوزستانی |
12 |
کاروون |
|
13 |
آنتول |
|
14 |
ژرانیول |
|
15 |
اکتیل استات |
|
16 |
اسکوالن |
|
17 |
فارنسن (مخلوط ایزومرها) |
|
18 |
کامفر |
|
19 |
دکانال |
|
20 |
متیل لینولنات |
روغنهای گیاهی |
21 |
متیل اولئات |
روغنهای گیاهی |
22 |
متیل استئارات |
روغنهای گیاهی |
23 |
متیل پالمیتات |
روغنهای گیاهی |
24 |
متیل میریستات |
روغنهای گیاهی |
25 |
متیل پالمیتولئات |
روغن سنجد تلخ |
26 |
آلفا- توکوفرول /توکوفریل استات (ویتامین E) |
|
2
1
رای
Article Rating
اشتراک در
وارد شدن
0 Comments
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها